Werkomgeving

Vergroenen van gebouwen, bedrijfsterreinen en omliggend gebied, stimuleren van gebruik door werknemers

Werken in contact met de natuur zorgt voor frisse lucht, zon en een stimulerende werkomgeving. Buitenlucht en een groene omgeving dragen bij aan een betere fysieke en mentale gezondheid en kan stress verminderen.

Het juiste groen op de juiste plaats

Van een stenen terrein naar een tuin vol leven, het kan. Met relatief weinig geld en middelen kan je een steriel grasveld, waar geen leven op afkomt, omtoveren tot een biodiverse bloemenweide. Bovendien is gras heel arbeidsintensief om te onderhouden: je moet het gemiddeld 22 keer per jaar maaien en een bloemenweide maar één keer per jaar. En niet alleen de buitenruimte, het hele gebouw en terrein komen in aanmerking voor vergroening, en ook het omliggende gebied.

Inspiratie

  • Leg natuur aan op de grond, maar ook op daken of aan gevels.
    • Klimplanten langs de gevels kunnen met een draad of rek zelfs een grote loods van mooi groen voorzien.
  • Vergeet de verbinding met de openbare ruimte niet, ontwikkel beide in samenhang.
  • Bankjes, picknicktafels, informatie en bewegwijzering nodigen uit tot langer en vaker naar buiten gaan.
  • Een TinyForest aanleggen kan al ter grootte van een tennisbaan. Zo toverde Lister Buildings in Weert tien parkeerplaatsen om in een minibos met 380 boompjes. Werknemers stappen zo vanuit hun kantoor hun eigen minibos in voor een wandeling of om even te gaan zitten. Zo kunnen ze zelfs een bespreking voeren in hun bos. Het is nog in de groei, maar er wordt in de zomer al veel gebruik van gemaakt.
  • Vergroenen biedt goede koppelkansen met andere doelen, zoals vergroten van de biodiversiteit en klimaatbestendigheid. Ook al staat gezondheid lang niet altijd centraal, de voorbeelden zijn inspirerend.
    • Bloeiend Bedrijventerrein Grote Polder in Zoeterwoude wilde gelijktijdig de leefomgeving verbeteren, het bedrijventerrein klimaatbestendig maken en de biodiversiteit versterken.
    • Een andere Groene Cirkel vergroende het complete bedrijventerrein van Heineken, eveneens in Zoeterwoude.
  • Leg een moestuin aan en gebruik de groenten en het fruit in je eigen bedrijfsrestaurant, zoals bij het provinciehuis Zuid-Holland. 

Partners in vergroening

Als je de werkomgeving wilt vergroenen voor gezondheid is altijd samenwerking met meerdere partijen nodig. Sommige partijen zijn bij alle settings betrokken, zoals gemeente, GGD, buurtbewoners en groenbedrijven/ontwerpers. Daarnaast is een aantal partijen specifiek betrokken bij de werkomgeving. Partijen hebben nu eenmaal verschillende belangen, rollen en bijdragen. Toch kan elke partner helpen succes te behalen met slimme acties. Per partij beschrijven we de (mogelijke) belangen en welke rol en bijdrage zij kunnen leveren, en benoemen we succesfactoren.

Belang:

Een groen imago trekt meer klanten die langer blijven en meer omzet brengen. Ook jonge werknemers en/of scholieren en onder omwonenden waarderen groen bedrijventerrein meer. Een groen bedrijfspand heeft minder energiekosten voor koeling bij hitte en minder waterschade bij overvloedige regen. Ook minder ziekteverzuim onder werknemers. Bovendien heeft een groen bedrijfspand hogere vastgoedwaarde en geeft het invulling aan Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen. Gezamenlijke aanleg leidt vaak tot betere samenwerking met andere ondernemers. Een biodiverse inrichting kan kosten sparen bij aanleg en beheer.

Rol en bijdrage:
Initiatief nemen en anderen betrekken, investeren, plannen maken en laten uitvoeren, en mogelijk ook procesregie door bijvoorbeeld de parkmanager of ondernemersvereniging.

Succesfactoren:
Actief medestanders zoeken en samen plannen maken. Onderzoek motieven en weerstanden bij andere betrokkenen en communiceer vroegtijdig met collega-ondernemers, werknemers, gemeente en omwonenden.

Belang:
Steeds meer mensen willen zowel privé als in hun werk een bijdrage leveren aan verduurzamen en vergroenen.

Rol en bijdrage:
Zoek actief onder betrokken partijen als ze zich niet spontaan melden. Ze helpen om breder draagvlak en verdere samenwerking te krijgen.

Succesfactoren:
Bevraag ook degenen die minder enthousiast zijn naar hun bezwaren of ideeën voor verbetering.

Belang:

Vergroten van draagvlak voor vergroenen onder politiek bestuur en burgers. Verminderen van gezondheidsverschillen door vooral in kwetsbare buurten ontmoetingsplekken en mooier uitzicht te creëren. Combinatievoordelen van groen benutten: gezondheid naast leefbaarheid, klimaat, biodiversiteit, vastgoedwaarde en vestigingsklimaat.

Rol en bijdrage:

Benoem expliciet gezondheid in visie, plannen, uitvragen en vergunningen. Normeren wateropvang en groenbeheer en bij ruimte voor spelen, bewegen en ontmoeten; bij vergunningverlening, subsidie of andere stimulerende maatregelen.

Samenwerking tussen sociaal en fysiek domein stimuleren, bijv naast aanleg van een groenblauw netwerk het gebruik van groene plekken stimuleren.

Succesfactoren:

Focus niet alleen op groen voor ‘gemakkelijke’ meetbare waarden, zoals fijnstof of temperatuur, maar ook om te bewegen, ontspannen of ontmoeten.

Begin op plekken waar dit het hardst nodig is: bewoners van aandachtswijken hebben meeste gezondheidswinst van groen. Betrek bewoners vroegtijdig en sluit aan bij hun (soms uiteenlopende) wensen of ideeën. Kijk waar gemotiveerd van beperkende regels kan worden afgeweken.

Vergroenen positioneren als noodzaak voor gezondheid, verkoeling, waterberging, sociale verbinding en leefbaarheid, en niet als alleen als kostenpost.

Vorm een interne groep ambtenaren van verschillende afdelingen en werk aan een integrale aanpak. Betrek de politiek. Reserveer tijd, ondersteuning en budget. Communiceer proces en resultaten.

Koppel vergroenen voor gezondheid geplande werkzaamheden voor riolering, nieuw wegdek, klimaatbestendig maken of herstructurering. Zoek creatieve oplossingen, combineer groen met andere functies en denk in lagen.

Belang:
De gezondheid van inwoners beschermen en bevorderen van door gezonde gebiedsontwikkeling en -herinrichting met meer groen. Meer groen kan helpen bij het verkleinen van gezondheidsverschillen.

Bijdrage:
Aanleveren van gegevens op wijkniveau over bevolkingssamenstelling en gezondheid. Adviseren welke groenmaatregel het beste gezondheidseffect heeft bij planvorming of bij vergunningverlening. Ook eventueel het benoemen van risico’s zoals pollen, teken, algvorming of ongedierte. Monitoren van de effecten van vergroening op beweeggedrag, welzijn of andere gezondheidsmaten onder inwoners. Creëren van bewustwording bij de bevolking over wat groen kan doen voor gezondheid.

Succesfactoren:

Werk samen binnen de GGD. Stimuleer de gemeente om gezondheidsaspecten van groen integraal mee te nemen in plannen en beheer. Betrek inwoners actief. Zorg voor verbinding door activiteiten te organiseren vanuit welzijn, sport en (eerstelijns) zorg, zodat groen door de kwetsbaarste inwoners daadwerkelijk wordt gebruikt. Zet in op samenwerking met gemeente, milieudienst, natuurorganisaties of sociaal wijkteams.

Belang:
Een gezonde wijk met veel groen is fijn wonen en dus van belang voor alle buurtbewoners. Betrek buurtbewoners bij welk groen voor welke functie op welke plek wordt aangelegd en hoe het wordt onderhouden. In elke buurt zijn mensen met groene vingers die zich voor de buurt willen inzetten. Samen groen aanleggen en onderhouden levert gezelligheid, sociale samenhang en een mooie buurt op.

Rol en bijdrage:

Laat buurtbewoners meedenken met gemeentelijke plannen. Koop samen snippergroen en laat hen helpen bij aanleg en onderhoud van buurtgroen. Regel samen geld, bijvoorbeeld via de gemeente of een fonds: een klein budget voor planten of gereedschap doet vaak al veel. 

Succesfactoren: Zorg voor voldoende diversiteit in de groene buurtwerkgroep en betrek mensen uit verschillende culturen en inkomenssituaties. Vraag minder actieve inwoners wat ze zouden willen met groen. Organiseer dagdelen om samen onderhoud te plegen en deel het gereedschap met elkaar.  Samen groenten kweken en koken kan mensen uit verschillende culturele achtergronden verbinden, zoals de Dordtse groeituinen. Organiseer een leuke activiteit waar de hele buurt in het groen kan genieten, zoals een picknick of bbq.

Belang:

Ontwerpen van veilig, duurzaam, toegankelijk en onderhoudsvriendelijk groen, dat intensief gebruik stimuleert en bijdraagt aan behoud van biodiversiteit en esthetische waarde. En dat bruikbaar is voor de (specifieke) doelgroep en zorgt voor tevreden opdrachtgevers.

Rol en bijdrage:

Organiseren van inspiratie- en co-creatiesessies en eventueel procesregie van de brede werkgroep. Adviseren bij regelgeving en vergunningen. Ontwerpen vanuit maatwerk, plan maken voor beheer en onderhoud. Aanleg en jaarlijkse inspectie en eventueel uitvoering onderhoud. 

Succesfactoren:

Uitgebreide kennis over de gezondheidswaarde van groen en ervaring met ontwerp(proces) voor zorginstellingen. Plezier in samenwerken met brede groep betrokkenen. Maatwerk in locatie, rekening houden met budget. Samenhang in totaalontwerp met inzet van diversiteit aan beweeg, ontmoet- en rustmogelijkheden met slimme gebruikscombinaties. Goede verbindingen met aangrenzende (groene) ruimtes. Anticiperen op snelle erosie grasveld of speeltoestellen en langetermijn-onderhoudsplan met eventueel de inzet van vrijwilligers of gebruikers.

Belang:
Zorgen dat het beschermen en behouden van natuur en biodiversiteit niet ondersneeuwen bij planvorming, maar oplossingen bieden voor duurzaamheidsvraagstukken. Ecologische kennis helpen verspreiden en verankeren in (langetermijn) plannen en zo onomkeerbare schade voorkomen. Versterken van participatie en daarmee wensen van bewoners inbrengen in plannen.
  

Rol:
Ecologisch adviseur bij groenbeleid, klimaatbeleid en ruimtelijke plannen. Bevorderen participatie. Advies en hulp (van vrijwilligers) bij aanplant en onderhoud. Educatie en bewustwording. 

Succesfactoren:
Vroegtijdige en structurele betrokkenheid draagt bij aan het vormen van een gezamenlijke visie en doelen, net als erkenning van ecologische expertise en relevante netwerk. Regelmatige overlegmomenten en open communicatie verhogen participatie en draagvlak. Incentives zoals subsidies zorgen voor duurzame betrokkenheid. Inzet van de leden bij duurzaam beheer.

Stappenplannen en handreikingen

Er zijn veel goede tools beschikbaar om te helpen vergroenen, al zijn ze niet altijd specifiek gericht op gezondheid. Voeg de gezondheidsargumenten van specifieke partners toe, zoals de GGD of bedrijfsarts.

Hulp en advies

De volgende organisaties en personen helpen je graag op weg: